Честит Илинден!

Првиот Илинден го покажал на Европа стремежот за слободна и независна Македонија, а вториот Илинден ги поставил темелите на македонската државност!

Создавањето на Крушевската република е моментот кога Македонците најсилно на цела Европа и покажале дека се посебен народ кој се стреми и е подготвен со многу жртви да ја стекне својата државност и слобода. Во Смилево во куќата на Даме Груев е донесено решение за почеток на востанието.
Точно на полноќ спроти Илинден во 1903 година со силно биење на камбаните во Крушево се објавил почетокот на востанието. Со развиорено црвено знаме „Слобода или смрт“ 800 востаници по силна борба го ослободиле градот. Следниот ден Никола Карев ја прогласил Крушевската република.

По неколку дена повеќеилјадна османлиска војска, го напаѓа градот кој силно бил бранет од неколку македоски чети. Најсилните борби биле на Мечкин Камен каде војводата Питу Гули со својата чета жестоко го враќале аскерот назад се додека не загинале до последен.

Така завршило десетдневното постоење на Првата република на Балканот во која уште од тогаш се реализирала рамноправност и еднаквост на сите жители во Крушево независно од која етничка припадност биле.

Вториот Илинден пак се случил по точно 41 година по Илинденското востание, во манастирот Св. Прохор Пчињски - Кумановско каде 115 делегати го одржале Првото заседание на АСНОМ (Антифашистичкото
собрание на народното ослободување на Македонија), на кое е потврдена Р. Македонија како рамноправна федерална држава во склоп на Југославија.

Заседанието го отворил Панко Брашнаров, кој бил најстариот делегат и воедно сведок, учесник на двата Илиндена.
Делегатите на заседанието ги поставиле темелите на македонската држава. Бил избран и Президиум на АСНОМ под водство на Методија Андонов Ченто.

Едно од главните решенија на заседанието било воведување на македонскиот јазик за службен јазик во македонската држава и Декларација за основните права на човекот и граѓанинот на демократска Македонија